การประเมินคุณภาพน้ำเสียในโรงงานอุตสาหกรรม ด้วยค่าพารามิเตอร์

เจ้าหน้าที่กำลังเก็บตัวอย่างน้ำเพื่อทำการประเมินคุณภาพน้ำเสีย

การเกิด “น้ำเสีย” คือสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ในกระบวนการผลิตของโรงงานอุตสาหกรรม ซึ่งหากปล่อยน้ำเสียคืนสู่สิ่งแวดล้อมโดยไม่ผ่านการบำบัดและตรวจสอบคุณภาพก่อน ย่อมก่อให้เกิดผลกระทบร้ายแรงต่อระบบนิเวศและชุมชนโดยรอบ รวมถึงชื่อเสียงขององค์กรเองด้วย การประเมินคุณภาพน้ำเสีย จึงเป็นขั้นตอนที่จำเป็นอย่างยิ่งก่อนการปล่อยน้ำทิ้ง โดยเฉพาะการประเมินผ่านค่าพารามิเตอร์ ซึ่งเป็นตัวชี้วัดสำคัญที่ใช้ตรวจสอบว่าน้ำเสียมีคุณสมบัติผ่านเกณฑ์มาตรฐานหรือไม่

ดังนั้น เพื่อเป็นการสร้างความรู้และความเข้าใจที่ถูกต้องให้แก่ผู้ประกอบการ เราจะพาคุณไปรู้จักค่าพารามิเตอร์ที่สำคัญ และวิธีการประเมินอย่างถูกต้อง พร้อมเหตุผลว่าทำไมเจ้าของโรงงานจึงควรใส่ใจในเรื่องการประเมินคุณภาพน้ำเสียก่อนปล่อยออกสู่ระบบนิเวศ 

ค่าพารามิเตอร์คืออะไร และสำคัญต่อการปล่อยน้ำเสียอย่างไร ?

ค่าพารามิเตอร์ คือค่าทางกายภาพ เคมี หรือชีวภาพ ที่ใช้ระบุคุณสมบัติของน้ำเสีย เช่น ความเป็นกรด-ด่าง ปริมาณออกซิเจน ความขุ่น หรือสารปนเปื้อนต่าง ๆ ซึ่งเป็นตัวชี้วัดว่าน้ำเสียที่ปล่อยออกไปจะมีผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมหรือไม่

หากอธิบายให้เข้าใจง่ายขึ้น น้ำเสียจากโรงงานก็เปรียบเสมือนผู้ป่วยที่ต้องเข้ารับการรักษา ค่าพารามิเตอร์ก็คือค่าต่าง ๆ ในผลตรวจเลือดที่แพทย์ใช้ในการวินิจฉัยโรค เพื่อให้การรักษาเป็นไปอย่างถูกต้องและแม่นยำที่สุด ซึ่งหากตรวจพบว่าค่าใดค่าหนึ่งผิดปกติไปจากเกณฑ์มาตรฐาน ก็จำเป็นต้องกลับไปปรับปรุงระบบบำบัดน้ำเสียในส่วนนั้นให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น เพื่อให้มั่นใจว่าเมื่อปล่อยน้ำทิ้งออกไปแล้วจะไม่ส่งผลกระทบต่อแหล่งน้ำธรรมชาติ รวมถึงสิ่งมีชีวิตในระบบนิเวศ และสุขภาพของชุมชนโดยรอบ

ค่าพารามิเตอร์ที่สำคัญในการประเมินคุณภาพน้ำเสีย

ค่าพารามิเตอร์ที่นิยมใช้มีหลายประเภท โดยสามารถแบ่งออกได้เป็น 3 กลุ่มใหญ่ คือ

ค่าทางกายภาพ

TSS (Total Suspended Solids)

ปริมาณอนุภาคของแข็งที่ปนอยู่ในน้ำเสีย ซึ่งเป็นอนุภาคไม่ละลายน้ำ เช่น ดิน ทราย สารอินทรีย์ หรือเส้นใยต่าง ๆ ค่า TSS ที่สูงเกินไปจะทำให้น้ำขุ่น ลดปริมาณแสงที่ส่องผ่านลงไปในน้ำ ส่งผลกระทบต่อการสังเคราะห์แสงของพืชน้ำ เมื่อตกตะกอนจะทำให้เกิดโคลนเลนในแหล่งน้ำธรรมชาติ ค่านี้จึงเป็นตัวชี้วัดสำคัญของประสิทธิภาพการตกตะกอนในระบบบำบัดน้ำเสียที่ตามมา

ค่าทางเคมี

pH (ความเป็นกรด-ด่าง)

ค่าที่วัดระดับความเป็นกรดหรือด่างของน้ำ ซึ่งมีค่าตั้งแต่ 0-14 โดยค่าที่เหมาะสมสำหรับสิ่งมีชีวิตในน้ำจะอยู่ที่ประมาณ 6.5-8.5 หากน้ำเสียที่ปล่อยออกมามีค่า pH สูงหรือต่ำเกินไป จะส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศในแหล่งน้ำ ทำลายชีวิตของสัตว์น้ำ และส่งผลเสียต่อการทำงานของจุลินทรีย์ในระบบบำบัดน้ำเสีย

BOD (Biochemical Oxygen Demand)

คือค่าปริมาณออกซิเจนที่จุลินทรีย์ต้องการใช้ในการย่อยสลายสารอินทรีย์ในน้ำภายในระยะเวลาหนึ่ง ยิ่งค่า BOD สูงเท่าไร ก็หมายความว่ามีสารอินทรีย์ในน้ำมากเท่านั้น และจุลินทรีย์จะยิ่งใช้ออกซิเจนมากในการย่อยสลาย ซึ่งจะทำให้ออกซิเจนในแหล่งน้ำธรรมชาติลดลง ส่งผลกระทบต่อสัตว์น้ำที่ต้องใช้ออกซิเจนในการหายใจ

COD (Chemical Oxygen Demand)

ปริมาณออกซิเจนที่สารเคมีต้องการในการย่อยสลายสารอินทรีย์และอนินทรีย์ในน้ำอย่างสมบูรณ์ ค่า COD เป็นตัวบ่งชี้ปริมาณสารปนเปื้อนในน้ำเสียทั้งหมด (รวมถึงสารที่จุลินทรีย์ย่อยสลายไม่ได้) ดังนั้น ค่า COD จึงมักจะมีค่ามากกว่าค่า BOD เสมอ และถูกนำมาใช้ประเมินประสิทธิภาพของระบบบำบัดน้ำเสียร่วมกับค่า BOD

ค่าทางชีวภาพและสารอาหาร

DO (Dissolved Oxygen)

ค่าปริมาณออกซิเจนละลายในน้ำ เป็นค่าที่บ่งบอกถึงปริมาณออกซิเจนที่มีอยู่ในน้ำ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญต่อการดำรงชีวิตของสัตว์น้ำและจุลินทรีย์ หากน้ำเสียที่ปล่อยออกมามีสารอินทรีย์สูง จะทำให้จุลินทรีย์ในแหล่งน้ำใช้ออกซิเจนในการย่อยสลายมาก จนค่า DO ลดลงต่ำเกินไป และอาจเป็นอันตรายต่อสิ่งมีชีวิตในแหล่งน้ำได้

TKN (Total Kjeldahl Nitrogen)

ปริมาณไนโตรเจนรวม เป็นค่าที่บ่งบอกถึงปริมาณไนโตรเจนอินทรีย์และแอมโมเนียในน้ำ ไนโตรเจนในปริมาณที่มากเกินไปจะส่งผลให้เกิดปรากฏการณ์น้ำเน่าเสีย หรือที่เรียกว่า Eutrophication ซึ่งทำให้น้ำเป็นสีเขียวจากสาหร่าย และเป็นอันตรายต่อระบบนิเวศในระยะยาว

การประเมินคุณภาพน้ำเสียด้วยการตรวจวัดค่า COD

การประเมินคุณภาพน้ำเสียด้วยค่าพารามิเตอร์ คืออะไร ?

การประเมินคุณภาพน้ำเสียด้วยค่าพารามิเตอร์ คือกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ที่ใช้เครื่องมือและวิธีการวิเคราะห์เพื่อวัดคุณสมบัติทางกายภาพ เคมี และชีวภาพของน้ำเสีย ค่าที่วัดได้จากกระบวนการนี้จะถูกนำมาเปรียบเทียบกับค่ามาตรฐานที่หน่วยงานภาครัฐกำหนดไว้ เพื่อตรวจสอบว่าน้ำเสียที่ผ่านการบำบัดแล้วมีคุณภาพดีพอที่จะปล่อยคืนสู่แหล่งน้ำธรรมชาติได้โดยไม่ก่อให้เกิดมลพิษหรือไม่ โดยมีขั้นตอนหลัก ๆ ดังนี้

  1. เก็บตัวอย่างน้ำเสีย โดยต้องดำเนินการอย่างเป็นระบบ เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ถูกต้องและน่าเชื่อถือ โดยมีขั้นตอนหลัก ๆ ดังนี้
  2. ส่งวิเคราะห์ในห้องแล็บ โดยตัวอย่างน้ำเสียจะถูกส่งไปยังห้องปฏิบัติการที่ได้มาตรฐาน เพื่อวิเคราะห์ค่าพารามิเตอร์ต่าง ๆ ตามที่กฎหมายกำหนด
  3. เปรียบเทียบผลกับค่ามาตรฐาน ตามที่กฎหมายกำหนด หากค่าที่ได้เกินเกณฑ์ หมายความว่าระบบบำบัดน้ำเสียอาจไม่มีประสิทธิภาพเพียงพอ
  4. ผลการวิเคราะห์และข้อสรุปจะถูกนำเสนอให้กับเจ้าของโรงงาน เพื่อใช้เป็นข้อมูลในการควบคุมการทำงานของระบบบำบัด หรือนำไปปรับปรุงแก้ไขให้มีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น เพื่อให้สามารถบำบัดน้ำเสียได้ตรงตามมาตรฐานที่กำหนด

การเลือกใช้บริการประเมินคุณภาพน้ำเสียจากผู้เชี่ยวชาญ

การเลือกผู้ให้บริการด้านการประเมินและบำบัดน้ำเสียที่เหมาะสมคือสิ่งที่ไม่ควรมองข้าม เนื่องจากการทำงานร่วมกับผู้เชี่ยวชาญจะช่วยให้คุณมั่นใจได้ว่าการจัดการน้ำเสียของโรงงานเป็นไปอย่างถูกต้องตามกฎหมาย และมีประสิทธิภาพสูงสุด ผู้ให้บริการที่ดีควรมีคุณสมบัติ ดังนี้ 

  • มีใบอนุญาตจากหน่วยงานภาครัฐ เพื่อยืนยันว่าเป็นผู้ให้บริการที่ถูกต้องตามกฎหมาย มีความน่าเชื่อถือและปฏิบัติงานได้ตามมาตรฐาน
  • เครื่องมือวิเคราะห์ครบถ้วน และเป็นเครื่องมือที่ทันสมัย เพื่อความแม่นยำในการวิเคราะห์ค่าพารามิเตอร์
  • ความเชี่ยวชาญทางเทคนิคเฉพาะด้านน้ำเสีย มีทีมงานที่มีความรู้ความเข้าใจอย่างลึกซึ้งในกระบวนการบำบัดและวิเคราะห์น้ำเสีย
  • ความเข้าใจในข้อกฎหมาย ทีมงานสามารถให้คำแนะนำด้านกฎหมายแก่ผู้ประกอบการได้อย่างแม่นยำ รวมถึงสามารถออกรายงานที่ครอบคลุมตามข้อกำหนด   

การเลือกผู้ให้บริการที่มีคุณสมบัติครบถ้วนเหล่านี้จะช่วยให้ผู้ประกอบการมั่นใจได้ว่าจะได้รับบริการประเมินคุณภาพน้ำเสียที่มีคุณภาพ ซึ่งจะเป็นการลงทุนที่คุ้มค่า ทั้งยังช่วยป้องกันปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต

หากคุณกำลังมองหาผู้ให้บริการบำบัดน้ำเสียที่เชี่ยวชาญด้านการประเมินคุณภาพน้ำเสียด้วยค่าพารามิเตอร์ ขอแนะนำ Siam Environmental Technologies ด้วยประสบการณ์กว่า 30 ปี ในการจัดการกากอุตสาหกรรมและรับบำบัดน้ำเสียรวมแบบครบวงจร ทำให้คุณมั่นใจได้ว่าทุกขั้นตอนจะได้รับการดูแลอย่างมืออาชีพ เพื่อสิ่งแวดล้อมที่ดีและธุรกิจที่เติบโตอย่างยั่งยืน

สนใจรับบริการหรือสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่

ข้อมูลอ้างอิง

  1. ความหมายของพารามิเตอร์ที่ใช้ในการวิเคราะห์คุณภาพน้ำ  ห้องปฏิบัติการเคมีและสิ่งแวดล้อม. สืบค้นข้อมูลเมื่อวันที่ 3 กันยายน 2568 จาก www3.rdi.ku.ac.th/cl/knowledge/2562/water_testing.pdf 
  2. ประโยชน์และความสำคัญของการตรวจสอบคุณภาพน้ำ. สืบค้นข้อมูลเมื่อวันที่ 3 กันยายน 2568 จาก https://erdi.cmu.ac.th/website_new/?p=9609